Ki-musubi

Of de energie die in alles wat leeft aanwezig is en die alles in ons universum met elkaar verbindt.

kimusubi

Aikido kan je niet leren door praten, luisteren, lezen of schrijven: aikido kan je alleen maar leren door te doen!
Wel zal het erover praten, lezen, schrijven en naar luisteren je helpen de diepere betekenis te doorgronden, nadát je lichaam detechnieken heeft ‘gevoeld’.
Na twintig, dertig of veertig jaar bestudeer je nog steeds aihanmi katate dori ikkyo, dezelfde techniek als op je eerste renshu of training, maar toch wordt deze elk jaar anders, beter, mooier, gemakkelijker, subtieler, efficiënter, interessanter.

Na verloop van tijd begin je je los te maken van de vorm. Wat overblijft is de energie van de techniek: een wisselwerking tussen de energie van de partners die samen aikido beoefenen. Op dat ogenblik begin je de opbouwende energie van de techniek, de ki, te voelen. De ki-energie van de beoefenaar is dan niet langer aan een vorm of kata geketend, De aikidoka kan dan vrijuit bewegen.
Om dit hoogste doel te bereiken moeten natuurlijk vele stappen doorlopen worden via diverse trainingsvormen. Zo onderscheid je ko tai, ju tai, eki tai en ki tai.
Ko tai is het eerste niveau, waarin stevig en precies gewerkt wordt en waarbij fysieke kracht wordt gebruikt. Op het tweede niveau, ju tai, werk je met souplesse en zonder onnodige spanning. Eki tai, het derde niveau, kan je vergelijken met het stromen van water. Je beweegt op het moment zelf van de aanval en gebruik je daarbij de beweging en de richting van de aanvaller. Op het niveau van ki taiverkrijg je ki awase, het ontmoeten van ki. Hierbij geeft tori (verdediger) een opening aan aite (aanvaller) om aan te vallen, doch wanneer aite aanvalt… is er niemand meer, maar aite wordt volledig opgenomen door de aktie van tori. Wanneer je deze fase perfectioneert, spreekt je van ki musubi.

De Ki-musubi gedachte steunt op drie pijlers:
wederzijds respect, vertrouwen en veiligheid, waarop de aikido trainingen kunnen plaatsvinden.
Als deze voorwaarden er zijn, kan begonnen worden met de training (keiko).
Wanneer we oefenen, geven we onszelf aan elkaar. We proberen niet de andere te kwetsen, maar proberen integendeel te bekomen dat de andere zich heel goed voelt in onze handen. Op die manier creëren we een geest van vertrouwen. Hoe meer de partner ons vertrouwt, hoe meer hij of zij zichzelf geeft met opbouwende energie en hoe moeilijker en interessanter zijn of haar aanvallen worden tijdens de training. Dit laat toe om je eigen techniek te verbeteren, waardoor de andere zich nog beter zal voelen, waardoor we nog meer vertrouwen verkrijgen en dus nog meer positieve energie ontvangen waardoor we opnieuw kunnen groeien, enzovoort.

Ri-ai

Of samengang – Ri: rede, Ai: harmonie.riai

In aikido zal de riai voornamelijk de universaliteit van de fundamentele principesweerspiegelen. In meer concrete termen: de logica van de bewegingen.

Deze logica zal zich in drie punten uiten:

1 De afstand. Zo zal (bij wapen gebruik) de actie van de aanvaller die te dicht of te ver staat ten opzichte van zijn partner niet logisch overkomen vermits zowel de ene actie als de andere zijn doel niet zal bereiken zoals het hoort.

2
Het doel. Het is van essentieel belang te weten op welk lichaamsdeel de techniek wordt uitgevoerd.

3
Het juiste moment. Vaak “timing” genoemd. Misschien het meest subtiele aspect van de ri-ai. Door de herhaling van een oefening ontstaat vaak een anticipatiegevoel.
Als deze neiging niet steeds en streng gecontroleerd wordt, zal men snel in een slechte choreografie terugvallen. Zo kan een aanvaller heel bewust een slag geven in de lege ruimte achtergelaten door de verdediger.

De twee eerste punten zullen vrij snel opgenomen worden. Het derde punt vergt echter jaren training. Een geanticipeerd gevoel perfect controleren van een oefening waarvan men het verloop kent, is geen sinecure.

Hier nog enkele richtlijnen:
Speel het spel alsof je erin gelooft, neem risico’s (redelijke) en verplaats je op het laatste ogenblik*, en tracht door stevige en continue training aan een verplaatsing boven het gemiddelde te komen.

Een gedoseerd gevaar is absoluut noodzakelijk om het martiaal karakter te behouden van de technieken. Een gevecht waar de notie risico ombreekt, is geen gevecht. Het is een spel. Deze vorm van risico verbetert ook aanzienlijk andere fundamentele aiki-principes zoals zanshin, shisei en ma-ai.
Eigenlijk is dit risico eigenlijk niets ten opzichte van een reële gevecht. In een context van een traditioneel japans gevecht met gelijke wapens tussen twee tegenstanders zijn de slaagkansen 33% en geen 50 % zoals men zou verwachten. Deze mathematische formule moet je begrijpen als volgt:
33% slaagkansen te winnen, 33% te verliezen en 33% te winnen al stervend. (ai uchi: gelijke slag) Het resterend procent is voor een andere verstandhouding.
Weinig bedrijfsleiders zouden in een onderneming investeren met 66% kans op mislukking. Eigenlijk zou iedereen daaraan moeten denken voor ze een open confrontatie aangaan. Zo begrijpt men dat een confrontatie als een oorlog één van de minste intelligente oplossingen zal zijn, en dus enkel als allerlaatste middel zou moeten ingezet worden.

Riai is dus een geestes houding en een notie die vanaf het begin aandacht moet krijgen.
Als men om het even hoe slaat of verdedigt, om het even wanneer of om het even wat, dan moet men ook aanvaarden dat men om het even wat beoefend, maar zeker geen aikido meer.

Irimi – tenkan

O-Sensei schreef hierover in wakavorm:

Als de vijand mij voor zich ziet
Valt hij aan,
Maar tegen die tijd
Sta ik al
Veilig achter hem

irimi-tenkan  Naargelang de aanval, het moment waarop je ze opmerkt en de afstand bieden zich twee mogelijke manieren aan om een aanval te ontwijken en te ontvangen, namelijk Irimi en Tenkan.
Bij Irimi ga je vooruit, en treed je recht in de ruimte van de partner, want ze is heel direct, kort en haast rechtdoor.
Bij Tenkan daarentegen laat je de aanval voorbij gaan door te draaien rond je eigen as (Tai Sabaki) en treed je de leegte achter de partner binnen.

Ik zou nu graag een eenvoudige verklaring willen geven over deze basisprincipe Irimi en Tenkan. Bij Irimi-Tenkan kan men aan twee betekenissen denken:
Er is een Irimi-Tenkan die zichtbaar is voor het oog in de beweging; maar de tweede betekenis is meer spiritueel en onzichtbaar. In het laatste geval betekent Irimi binnentreden in het gevoel van de partner, binnengaan in zijn geest. Tenkan betekent verandering, kracht ontlokken en omzetten in schoonheid, een kwalitatieve verandering.
Dit is wat we de spiritualisering van de techniek zouden mogen noemen. Net zoals Kokyo is samengesteld uit twee bestanddelen namelijk uitademen en inademen, zo bevat Irimi-Tenkan ook twee bestanddelen. Zij zijn beide de uitdrukking van hetzelfde, zoals de twee zijden van een muntstuk. Ook is de methode van Aiki Kokyu niet iets dat op zichzelf staat: het moet werken in iedere techniek. Op deze manier bekeken is Aiki een beginsel van opvoeding: het kan de zwakken sterk maken en de slechten goed.

We moeten met de grootste zorgvuldigheid de basistechnieken leren – de Katame-Waza: of kontrole technieken, en de Nage-Waza of de werptechnieken. Deze komen allen uit één bron voort maar ze worden op iets verschillende manieren uitgedrukt. Al deze technieken hebben een samenhangende kracht of ze nu omote of ura, dan wel uchi of soto zijn. Als we er op deze manier naar kijken, is Aikido erg dynamisch. Irimi-Tenkan betekent verandering of overgang van voor naar achter of vice versa. Tussen links en rechts zijn er oneindig veel punten: ditzelfde geldt voor vóór en achter. Je kunt dit beschouwen vanuit het algemene naar het bijzondere omgekeerd; je kunt naar de dingen kijken vanuit het tegengestelde standpunt. Dit is erg belangrijk in aikido.

Concreet betekent dit: wanneer een sterke man afhankelijk is van zijn kracht tijdens technieken, dan zal hij ze nooit goed begrijpen. Onder deze omstandigheden, zelfs al heeft men kracht dan moet men deze ontkennen. Het is een belangrijk onderdeel van Aikido dat de zeer zwakken kunnen leren bewegen en kunnen slagen. Als deze grondregel is begrepen dan kun je in jezelf het vermogen ontdekken om te bewegen. De sterke man die vertrouwt op zijn kracht kan deze ontdekking niet doen, wat hij ook doet, en omgekeerd heeft de zwakke man, op een bepaalde manier, het voordeel. Er is een oud spreekwoord dat luidt “Hij die leeft door het zwaard, zal sterven door het zwaard”. Diegenen die zich verlaten op geweld zullen worden vernietigd door geweld. Dus is tijdens het oefenen van Aikido deze ‘omgekeerde spirit’ erg belangrijk. Men heeft een natuurlijke neiging om wat er ook gebeurt de gewoonte zijn eigen karakter te volgen. Maar wanneer men de weg bestudeert moet men voor eens en altijd zulke slechte gewoonten afleren door training. Je moet niet slechts de slechte kanten van je karakter opzij zetten, maar ook de goede. Als je dit niet doet, kunnen je ogen niet op een werkelijke manier geopend worden. Alleen wanneer je de goede en slechte kanten van je karakter buiten beschouwing laat, zal je in staat zijn, door oefening, de waarheid te verwezenlijken. Er zijn ontelbare technieken die voortkomen uit de basistechnieken en zij verschijnen spontaan op het juiste moment.
De ware technieken zijn die, die je volkomen hebt geleerd en hebt vergeten.

Middellijn

De houding.

middellijnVele aikidoka’s vragen zich af wat dit nu precies inhoudt, of zijn ze steeds op zoek gegaan naar een afdoende verklaring ervan. Eerst en vooral moeten we voor ogen houden dat de houding een typisch subjectieve zaak is.
Bij voorbeeld, veronderstel 4 meesters in kenjutsu (zwaardtechnieken) wiens bewegingen met de ken of zwaard volledig identiek is. Dan vraagt iemand hen vanuit welk deel van het lichaam de eerste actie zou moeten odernomen worden.

Een meester zou kunnen antwoorden: “De voeten, natuurlijk.” Een ander zou kunnen vertellen: “De kniëen.” De derde zou kunnen beargumenteren: “Nee, nee, koshi (de heupen en de lenden) moet de eerste handeling ondernemen.” De laatste tenslotte zou kunnen zeggen: “Nee, jullie zijn allemaal mis. Hoe kan je jouw vijand neerslaan met jouw voeten, kniëen of koshi? Je slaat met jouw handen. Daarom moet de handbeweging het eerst vertrekken.” Onthou dat hun bewegingen volledig hetzelde zijn.

Drie stadia van de houding.

Het zou goed kunnen dat we hetzelfde ervaren, zelfs als onze manier van uitleg zou verschillen. Vanuit mijn ervaring groeit de houding en ontwikkelt het zich. De benaming “veld” of “ei”, welke een weergave is van mijn gevoelens en ervaringen, is louter subjectief.

1. Hanmi of natuurlijke aikido houding
2. Kamae of verdedigingshouding
3. Shisei of geestelijke houding.

1. Hanmi
Zoals men vertelt staat de Middellijn langs de ruggegraat. De ruggegraat van een menselijk wezen staat ook langs de richting van de zwaartekracht. Wanneer een mens goed uitgebalanceerd op zijn twee voeten staat, blijft de Middellijn langs het vertikale centrum van het lichaam staan. De ruggegraat en de lijn van de zwaartekracht staan dan evenwijdig aan de Middellijn, welke de normale situatie is. Echter, wanneer je teveel naar beneden of naar boven kijkt, of jouw nek teveel ronddraait (om iets te bekijken), dan wordt de kracht van jouw Middellijn zwakker. Dit betekent dat de Middellijn ook nog bestaat uit een andere factoren zoals het oogniveau en de richting van de blik, aandacht, bewustzijn, en een harmonisch lichaam etc.
De Middellijn is daardoor een variabel en delicaat iets. Maar enkel het feit dat er een Middellijn is, heeft geen betekenis voor ons budo. Voor budo is het nodig dat we onze Middellijn leren controleren, om onszelf te leren controleren en zo een goed gebalanseerd en harmonisch lichaam te ontwikkelen.

De eerste stap om een harmonisch lichaam te ontwikkelen is ontspanning. Zoals iedereen weet zijn er veel manieren om te leren hoe te ontspannen.
Ten tweede, is het noodzakelijk alle delen van jouw lichaam op te delen in gemeenschappelijk onafhankelijke delen.

Plaats in een enkel ogenblik de onafhankelijk geworden onderdelen terug samen, in hanmi positie. Dan pas zal je echt de betekenis van “Hanmi” door hebben, en zul je verrast zijn sterker te zijn geworden dan tevoren. De overgang tussen zulke “opdeling” en “herschikking” in een enkel moment behoort tot de kern van budo. Wij noemen dit “Micro Actie”, tegenover “Macro Actie”, welke juist de uitwendig zichtbare technieken behelst. Dit soort “kunst” actie wordt ondernomen in een enkel moment zonder dat het zichtbaar is van buitenaf. Al deze dingen zijn “innerlijk”, inclusief de Middellijn. Wanneer jouw lichaam heropgebouwd wordt uit onafhankelijke delen, dan zal de Middellijn innerlijk naar voren komen. Dan ben je in staat de vlugste, de grootste en de kortste actie te ondernemen.

2. Kamae
In onze dagelijkse aikido beoefening hebben we een partner nodig. Wij plaatsen onze aandacht en bewustzijn op hem. Dan wordt de anders statische Middellijn plots actiever, en ook positiever tegenover de partner. De richting van de aandacht , bewust zijn, en de Middellijn, vormen een soort veld.

Om dit Middelveld te begrijpen kan de beoefening van Ken ons veel vooruit helpen. Veronderstel dat je een voorwerp dat zich recht voor jou bevindt, probeert vertikaal neer te slaan met jouw Ken . Wanneer je jouw handen op en neer beweegt, zal je merken dat de Ken een soort van veld vormt. Wanneer je een sterke en scherpe Middellijn hebt, en indien jouw Hanmi stand recht tegenover het voorwerp staat, en indien jouw aandacht en bewustzijn het voorwerp bereikt zonder enige vorm van vrees of twijfel, en met zelf-vertrouwen, en indien jouw Ken handelingen soepel en zeker zijn, en indien al deze voorwaarden op een harmonieuze manier samenwerken, dan zal je zien dat het Middelveld het scherpste, grootste en sterkste veld vormt dat zich uitstrekt tussen jezelf en het voorwerp.

In aikido zijn zulke dingen wellicht het belangrijkste doel wanneer we onszelf willen ontwikkelen. Wanneer een of meerdere van deze voorwaarden niet vervult zijn, zal je ook niet tevreden zijn. Zelfs indien je de perfecte lichaamstechniek beheerst, wanneer je tekort komt in aandacht of bewustzijn, met andere woorden, wanneer je aan iets anders denkt of jezelf in een stresserende situatie bevindt, dan kan je geen goed Middelveld maken. En dan kan je verliezen. Dit is ook de reden waarom sommige beoefenaars denken dat ze enige mentale, spirituele of religieuze training en ervaring nodig hebben.

Er is een bekende episode over Miyamoto Musashi en Tsukahara Bokuden. Ooit probeerde Miyamoto Musashi om Tsukahara Bokuden neer te slaan. De reden hiervoor was dat Miyamoto Musashi ernaar verlangde de beste samurai te zijn. Meeste mensen zeiden echter dat Tsukahara Bokuden de de beste samurai was. Zodoende, op een bepaalde dag, zat Tsukahara Bokuden te koken langs een muurtje. Miyamoto Musashi trok zijn Katana
(langzwaard), en stond op het punt hem neer te slaan. Op dit moment nam Tsukahara Bokuden het houten deksel van zijn kookpot op, en gebruikte het als een klein schild. Miyamoto Musashi was derhalve niet in staat om hem neer te slaan met zijn Katana.

We weten niet of dit verhaal nu waar is of niet. Maar zelfs als het fictie zou zijn geschreven door Yoshikawa Eiji, dan nog biedt het ons veel stof tot nadenken over wat Japanse Budo juist is. Ik zal een ander verhaal introduceren. Ooit zei Yagyu Munenori tegen een van zijn beste leerlingen toen die het hoogste diploma ontving, “Ik heb je niets meer te leren. Enkel van Zen Boeddhisme kan je nog iets leren.” Vanaf de Edo periode (Samurai periode: 1603-1868) tot op vandaag op het einde van de 20ste eeuw, zijn er veel Budo beoefenaars geweest die interesse hadden in Zen. Wij weten niet wat ze nu juist in Zen vonden, maar we kunnen wel zeggen dat Zen een grote invloed had en heeft op de wereld van de Japanse Budo en de Japanse cultuur als een geheel.

3.Shisei
Dit niveau kan heel goed mijn inbeelding zijn. Ik heb een sterk gevoel dat ik omhuld ben door een soort van eivormige bal welke gevuld is met vloeistof. In dit ei gevuld met vloeistof voel ik mezelf heel licht en soepel, net zoals een vis in het water eigenlijk. Ik heb het gevoel dat mijn handelingen ongeveer hetzelfde zijn geworden. Wat ik ook doe, waarheen ik ook ga, of ik nu rechtsta of neerlig, het gevoel dat ik in een vloeistof drijf blijft steeds bij me. En uiteindelijk ben ik er ook vrij zeker van dat ik “mijn plaats” heb gevonden.

In mijn aikido beoefening, wanneer mijn partners mij proberen aan te vallen en dichter bij de buitenste rand van mijn ei komen, lijken hun bewegingen ineens veel trager te worden en kan ik hun bewegingen veel helderder zien.
Ik geloof niet dat in mijn geval deze ervaringen voortvloeien uit een technische basis Echter, volgens mijn ervaring, geloof ik dat “mijn plaats” een geval is van bestaan, niet een van technieken. “Mijn plaats” komt niet voort uit mijn speculaties of bedenkingen, maar komt voort uit “mijn aanvoelen” dat zich boven woorden of verklaringen verheft. “Mijn plaats” is een krachtig aanvoelen van het feit “dat ik in leven ben hier en nu.”

René Descartes zei: “Je pense, donc je suis. (Ik denk, derhalve besta ik)”. Men zou hem moeten uitlachen. Wij als beoefenaars van Budo kunnen zijn: “Wanneer ik stop met denken, dan weet ik wat ik ben.” Nitobe Inazo, die “Bushido, de Ziel van Japan” schreef, benadrukte vooral Lafcadio Hearn’s definitie van Zen: Zen betekent de menselijke inspanning om via meditatie tot het domein van de gedachten te geraken voorbij de grens van wat woordelijk uitgedrukt kan worden. René Descartes daarentegen ging de gans andere kant dan deze van de waarheid op. Niet alleen Europeanen, maar ook de Jappeners in de moderne tijden, werden door de Cartesiaanse filosofie en ideeen beinvloed. Nu wordt het tijd om deze vloek af te werpen en terug te keren tot de Weg.

Besluit
Tenslotte kunnen we de vaak gestelde vraag beantwoorden: Waar dient het allemaal voor? Het antwoord kan zoiets zijn als: om onszelf opnieuw te leren kennen.

Kokyu

Essence of aikido…

kokyuIn Aikido gaat veel aandacht naar de ademhaling en de ademkracht: Kokyu en Kokyu-ryoku. Kokyu is de drager van KI, zoals de lucht de vogel draagt, het water de vis.
Als men met een Japanse meester Aikido zien beoefenen, of zelfs ukemi mogen ondergaan, dan is misschien al opgevallen dat hij zichtbaar (en voelbaar) enorme krachten tentoonstelt, echter zonder zich ooit te verkrampen… Deze kracht wordt niet geput uit enorme spieractiviteit, zoals dit bijvoorbeeld in het Karate, Judo, maar ook bij andere sporten als Atletiek, Turnen, Voetbal, etc. het geval is.

Deze meesters zijn door vele jaren training in staat hun ademhaling precies af te stemmen op hun eigen beweging en de beweging van de partner.
Door het minimaliseren van het gebruik van spierkracht tijdens de beoefening, valt het Aikido onder de zogenaamde zachte scholen: de essentie ligt bij juiste lichaamshouding alsmede mentale houding, correcte ademhaling en het harmonisch samenwerken van lichaam en geest. Dit is dan ook waar Aikido vrij vertaald voor staat:
“de weg van harmonie en energie”.

De harde scholen oefenen veelal ter bevordering van de spierkracht, snelheid (in zowel reactie als beweging), en lichaamsbeheersing om zo maximale effectiviteit te behalen. Op het geestelijk vlak en met betrekking tot de ademhalingstechnieken wordt relatief weinig geoefend.

Opvallend is wel dat op hogere leeftijd slechts weinigen het bereikte niveau kunnen handhaven, terwijl juist dan de leerlingen van de zachte of innerlijke scholen blijven doorgroeien en zichzelf verder blijven ontwikkelen. Het moge duidelijk zijn dat het volgen van de innerlijke weg moeizamer en langer zal zijn en bovendien meer valkuilen zal bevatten.

De normale ademhaling gaat de mens gemakkelijk af, maar kost hem vreemd genoeg wel moeite: er moet arbeid voor worden verricht. Algemeen worden twee manieren van ademhaling onderkend: de borst- en de buikademhaling. Ze zijn gemakkelijk uit elkaar te houden:
· Wanneer een grote inspanning vereist is, zoals hardlopen, zal de mens vanuit de borst ademhalen om op deze manier in korte tijd een grote hoeveelheid zuurstof binnen te krijgen.
· Bij een lage inspanning, of rust (slaap), zal buikademhaling plaatsvinden. Deze manier van ademhalen vereist (behhorlijk veel) minder arbeid en beinvloedt de algehele toestand (zenuwstelsel en spieractiviteit) van het lichaam minimaal.

Tijdens het beoefenen van Aikido dienen alle bewegingen gecontroleerd (en harmonieus) uitgevoerd te worden zonder overdreven krachtinspanning. Als gevolg daarvan kan het niet zo zijn dat borstademhaling nodig is tijdens het uitvoeren van de verschillende technieken! Bij het beoefenen van Aikido is de buikademhaling dan ook essentieel.
Het uitademen kost normaliter geen inspanning, er is immers al arbeid verricht op in te ademen.
Mooi voorbeeld is reeds tijdens de opwarming of aiki-taiso

Richtlijnen voor je ademhaling:

Er zijn 3 dingen die je tegelijkertijd doet bij de strekkingen.

1 Aandacht (in het moment zijn van de strekking)
2 Adem (waar zit mijn adem etc)
3 Stel je doel (bvb 1 mm verder komen per week)
Verder is elke dag anders en jij ook. Ga er niet vanuit dat je net zo soepel of stijf bent als gisteren. Ontspan, zet je automaat uit en ervaar hoe je nu bent op dit moment. Bekijk en voel elke keer de conditie van jouw lichaam en stel de intensiteit van opwarmen daar op af.
Concentreer je op de uitademing , de inademing gaat vanzelf.

Waarom is nu een correcte ademhaling van belang tijdens het beoefenen van Aikido?

Beschouw het menselijk lichaam als verbrandingsoven: om het voedsel om te zetten in energie is onder andere een bepaalde hoeveelheid zuurstof nodig.
Denk maar aan een brandende kaars. Blaas er tegen en hij zal uitgaan. Waarom? Precies, een teveel aan zuurstof. Plaats een glazen stolp over een brandende kaars en na enige tijd zal de kaars doven. Waarom? Ditmaal door een tekort aan zuurstof. Om de kaars te laten branden is een bepaalde hoeveelheid zuurstof voldoende, namelijk precies die hoeveelheid die de kaars (de vlam) zelf uit zijn directe omgeving opneemt.

Vertaald naar het menselijk lichaam betekent dit dat het bloed zelf de hoeveelheid zuurstof vraagt als de verschillende organen en spieren nodig hebben.
Onvoorstelbaar?
Houd de adem maar eens een uurtje in. Dat lukt niet? Je kunt toch zelf bepalen hoe je ademt, of niet soms?
Andersom dan: ga maar eens een uurtje snel achter elkaar diep in en uit ademen (borstademhaling). Te vermoeiend?
Natuurlijk, in het eerste geval ontzeg je je lichaam alle energie, terwijl er toch een minimum nodig is om te leven. In het tweede geval geef je het lichaam zoveel energie dat het niet weet wat ermee te doen. Het lichaam warmt op en om af te koelen ga je vervolgens zweten. Daarbij komt nog eens dat de reactiesnelheid van spieren op impulsen van de hersenen behoorlijk vermindert als er veel zuurstof in het bloed aanwezig is. Een te weinig zuurstof in het bloed betekent dat de spieren onvoldoende energie vrij kunnen maken om de gevraagde inspanning te doen: je lichaam zal verkrampen. Tijdens een beweging even de adem in houden, zorgt voor verkramping, hoe klein dan ook.
Overdreven ademhalen duidt op overmatig inspanning: dit kan of mag eigenlijk niet voorkomen tijdens het beoefenen van Aikido!

Een goede, regelmatige ademhaling zorgt dus dat het lichaam zonder belemmeringen (vloeiend en soepel) kan bewegen. Pas dan zal KI door je lichaam kunnen stromen als een vogel door lucht of een vis door het water…

Om nog even terug te komen op de oefening Kokyu Ho;
je begrijpt nu waarom deze, hoe moeilijk ook zo ontspannen mogelijk uitgevoerd dient te worden en hoe je langzaam uit moet blijven ademen. De adem vastzetten is gewoonweg fout. Er zal een tegenstrijd ontstaan in je lichaam : de spiergroep die moet zorgen dat de adem vast wordt gehouden (middenrif), zal tegelijkertijd langzamerhand zonder zuurstof komen te zitten en dus gaan verkrampen. Vervolgens sturen ze signalen om zuurstof binnen te halen, wat je dan zelf gaat tegenhouden …

Dit is natuurlijk de technische kant van de zaak.
Het allerbeste is gewoon zelf de oefening eens in extremen uit te voeren. Probeer het eens terwijl je je adem vastzet. Daarna probeer je langzaam en diep uit te ademen. Als het goed is voel je precies wat ik hierboven beschreven heb.

Succes en tot op de mat.

Rekiden

Traditie

Door het zorgeloos aanpassen van technieken kunnen we de wegwijzers naar “Meesterschap” die onze leraars ons hebben gewezen, breken. Ooit zei Tamura sensei “absorbeer wat nuttig is” en “verwerp wat nutteloos is”. Absorberen wat nuttig is betekent, volgens mij, dat je eerst moet weten wat “nuttig” juist betekent en verwerpen wat nutteloos is, houdt in, dat er eerst een onderzoek moet zijn en daarna een diepgaand begrip van wat echt nutteloos is.

rekidenAls vroege aikidoka waren er verschillende technieken die ik dagelijks oefende op vraag van mijn leraar Clim Yoshimi. In die tijd dacht ik dat ze soms wel nutteloos waren omdat ze te veel waren geformaliseerd. Alhoewel ik het nut van de technieken niet altijd begreep bleef ik ze toch onderhouden en aanleren, alsook later aan jullie (mijn studenten), en net zoals ik ze intussen meer dan 20 jaar geleden had geleerd. En nog niet zolang geleden een begreep ik de betekenis van de technieken en ik merkte dat jullie enorme vooruitgang boekten net door die technieken te oefenen. Zo leerde ik vertrouwen te hebben in de wijsheid van mijn eigen leraar.

Het is intussen in Aikido populair om te breken met bepaalde tradities om stromingen of stijlen te vormen. Nochthans moet er eerst een goed begrip zijn van wat traditie juist betekent. In modern aikido denken we vaak dat iets traditioneel een techniek of een beweging is die echt geformaliseerd of uit-de-tijd is. Als resultaat hiervan, betekent breken met de traditie, het up-to-date brengen van technieken om hen meer betekenis te geven of efficiënter te maken.

Misschien is hier dan een korte les in Japanse geschiedenis nodig om de diepere betekenis van traditie in de krijgskunsten in het algemeen beter te begrijpen. In de prille tijden van Japan, toen de keizer en zijn gevolg aan de macht waren, werden cultuur en onderwijs geïntroduceerd in China en Korea. Later, tijdens de 12de eeuw, kwam de krijgsklasse aan de macht en introduceerde het feodale systeem. De krijgs-elite zocht de afgezette aristocraten op en gingen bij hen in de leer om hun prestige op te krikken door kunst en letteren. Als studenten bij de aristocraten moesten de feodale Japanse krijgsheren een periode als leerjongen ondergaan en werden uiteindelijk geïnitieerd in de hogere aspecten van de dito kunst. Diezelfde aanpak werd later ook overgenomen door de Meesters in de krijgskunsten die studenten aannamen met de hoop dat één van die studenten ooit genoeg talent zou tentoonspreiden om de Meesters kunst voor te zetten en zo traditie in stand te houden.

Een bekend verhaal over de thee-ceremonie illustreert dit goed. Sen no Rikyu, de beroemde thee-Meester, leerde zijn zoon de kunst van de thee-ceremonie. Hij bouwde dus een prachtige thee-tuin strikt volgens de regels die zijn vader hem had geleerd en nodigde toen zijn vader uit op de inhuldiging van zijn nieuwe meesterwerk. De vader wierp één blik op de tuin en fronste. De zoon was wel geschokt want alles leek perfect in orde als hij naar de nieuwe tuin keek. Plotseling werd hij zich bewust van iets. Hij liep naar de dichtsbijzijnde kerselaar en schudde stevig aan de takken zodat de prachtige kersenbloesems op de grond vielen. De vader glimlachtte bij het herkennen van het Meesterschap van zijn zoon. Welnu, er kan worden gezegd dat de zoon “brak met de traditie” door de kersenbloesems een tapijt te laten vormen in de tuin, maar eigenlijk is dit niet het geval. De zoon begreep eindelijk dat de sleutel tot zijn vaders thee-ceremonie traditie, het scheppen van schoonheid was. Of, het had niets te maken met techniek, de Meester was er niet in geïnteresseerd hoe goed de techniek van zijn leerling of zoon was, maar wel hoe goed de student de essentie van de kunst zelf had begrepen.

Door te proberen de traditionele technieken te veranderen of aan te passen, bekijken we de technieken zelf als soort eindpunt. In se, bevatten geformaliseerde technieken een soort “innerlijke les” die de student zelf moet onderzoeken en absorberen als hij een dieper begrip van zijn kunst, en voor ons Aikido, wil nastreven. Het probleem is dus niet hoe we de technieken kunnen aanpassen maar veeleer hoe we onszelf kunnen aanpassen om een beter begrip te krijgen van deze technieken.

Dus, wanneer we breken met traditie lopen we het gevaar te breken met de kunst zelf. Deze vraag vergt een grote aandacht, studie en reflectie van elkeen, alsook van mij.

Gaétan

Te gatana

Hand-zwaard

Misschien wel een van de geheimen van aikido. Het gebruik van de “tegatana” maakt het mogelijk  om een aanval te ontwijken, om je partner uit zijn evenwicht te brengen door de steun van zijn schouder onmogelijk te maken, of om bijvoorbeeld van beneden naar boven te snijden en zo rond het polsgewricht te kunnen draaien. Toegepast op het werk van de te-sabaki of handverplaatsingen, zal de “tegatana” slaan, terugkeren, trekken en/of duwen.

tegatana

Het “blad van de hand”, of ook de rand van je handpalm.

Het gebruik van tegatana moet met Ki-energie gebeuren en met plaatsing van je hanpositie om zo je “waza” of techniek te creëren.

Eenheid van ki, geest en lichaam is  een aiki-principe. Hier gaat het om een speciale aandacht aan het ervaren van en het beheersen van ki. zodat alle bewegingen door sferische omwenteling zullen worden gekenmerkt. Die eenheid komt niet alleen door beweging, maar zelfs voorafgaand aan om het even welke gebruik van techniek. Je ki of energie heeft een stabiel en sterk centrum (hara) een punt geconcentreerd in het natuurlijke zwaartepunt (twee duim onder de navel) wanneer je in een ontspannen houding bevindt. Wanneer je ki dan kan stromen door armen, handen en vingertoppen, worden de handen een ongewapend wapen te-Gatana genoemd. Wat dan letterlijk “zwaardhand” betekent.

Het juiste gebruik van de handen is dus van belang voor de uitvoering van je technieken. Het kunnen correct gebruiken en de gedachte van die zwaardhand als een snijdend wapen, maakt het mogelijk om afstand te winnen (ma-ai)  en extentie (kokyu-ryoku) gebruik te verbeteren ten opzichte van je partner en zo met doeltreffendheid hem te richten voor je techniek (waza) keuze.
Hiervoor is voldoende  om de hele gewrichtsketen (handen/armen) in spanning  te zetten, dankzij je plaatsing, en zo de actie (intensie) van je lichaam door te geven aan je partner.  Eigenlijk is er dus eerst  een fysieke impakt (actie) door middel van je ki-energie, vervolgens een psychologisch impakt op je partner door het ontstaan van een nieuwe veranderde richting.

Het  bewustwording  van “zwaardhand” gedachte maakt eveneens mogelijk om de richting van het snijden met een zwaard (bokken) terug te vinden enerzijds en om de martialiteit in de praktijk te behouden anderzijds.