Rekiden

Traditie

Door het zorgeloos aanpassen van technieken kunnen we de wegwijzers naar “Meesterschap” die onze leraars ons hebben gewezen, breken. Ooit zei Tamura sensei “absorbeer wat nuttig is” en “verwerp wat nutteloos is”. Absorberen wat nuttig is betekent, volgens mij, dat je eerst moet weten wat “nuttig” juist betekent en verwerpen wat nutteloos is, houdt in, dat er eerst een onderzoek moet zijn en daarna een diepgaand begrip van wat echt nutteloos is.

rekidenAls vroege aikidoka waren er verschillende technieken die ik dagelijks oefende op vraag van mijn leraar Clim Yoshimi. In die tijd dacht ik dat ze soms wel nutteloos waren omdat ze te veel waren geformaliseerd. Alhoewel ik het nut van de technieken niet altijd begreep bleef ik ze toch onderhouden en aanleren, alsook later aan jullie (mijn studenten), en net zoals ik ze intussen meer dan 20 jaar geleden had geleerd. En nog niet zolang geleden een begreep ik de betekenis van de technieken en ik merkte dat jullie enorme vooruitgang boekten net door die technieken te oefenen. Zo leerde ik vertrouwen te hebben in de wijsheid van mijn eigen leraar.

Het is intussen in Aikido populair om te breken met bepaalde tradities om stromingen of stijlen te vormen. Nochthans moet er eerst een goed begrip zijn van wat traditie juist betekent. In modern aikido denken we vaak dat iets traditioneel een techniek of een beweging is die echt geformaliseerd of uit-de-tijd is. Als resultaat hiervan, betekent breken met de traditie, het up-to-date brengen van technieken om hen meer betekenis te geven of efficiënter te maken.

Misschien is hier dan een korte les in Japanse geschiedenis nodig om de diepere betekenis van traditie in de krijgskunsten in het algemeen beter te begrijpen. In de prille tijden van Japan, toen de keizer en zijn gevolg aan de macht waren, werden cultuur en onderwijs geïntroduceerd in China en Korea. Later, tijdens de 12de eeuw, kwam de krijgsklasse aan de macht en introduceerde het feodale systeem. De krijgs-elite zocht de afgezette aristocraten op en gingen bij hen in de leer om hun prestige op te krikken door kunst en letteren. Als studenten bij de aristocraten moesten de feodale Japanse krijgsheren een periode als leerjongen ondergaan en werden uiteindelijk geïnitieerd in de hogere aspecten van de dito kunst. Diezelfde aanpak werd later ook overgenomen door de Meesters in de krijgskunsten die studenten aannamen met de hoop dat één van die studenten ooit genoeg talent zou tentoonspreiden om de Meesters kunst voor te zetten en zo traditie in stand te houden.

Een bekend verhaal over de thee-ceremonie illustreert dit goed. Sen no Rikyu, de beroemde thee-Meester, leerde zijn zoon de kunst van de thee-ceremonie. Hij bouwde dus een prachtige thee-tuin strikt volgens de regels die zijn vader hem had geleerd en nodigde toen zijn vader uit op de inhuldiging van zijn nieuwe meesterwerk. De vader wierp één blik op de tuin en fronste. De zoon was wel geschokt want alles leek perfect in orde als hij naar de nieuwe tuin keek. Plotseling werd hij zich bewust van iets. Hij liep naar de dichtsbijzijnde kerselaar en schudde stevig aan de takken zodat de prachtige kersenbloesems op de grond vielen. De vader glimlachtte bij het herkennen van het Meesterschap van zijn zoon. Welnu, er kan worden gezegd dat de zoon “brak met de traditie” door de kersenbloesems een tapijt te laten vormen in de tuin, maar eigenlijk is dit niet het geval. De zoon begreep eindelijk dat de sleutel tot zijn vaders thee-ceremonie traditie, het scheppen van schoonheid was. Of, het had niets te maken met techniek, de Meester was er niet in geïnteresseerd hoe goed de techniek van zijn leerling of zoon was, maar wel hoe goed de student de essentie van de kunst zelf had begrepen.

Door te proberen de traditionele technieken te veranderen of aan te passen, bekijken we de technieken zelf als soort eindpunt. In se, bevatten geformaliseerde technieken een soort “innerlijke les” die de student zelf moet onderzoeken en absorberen als hij een dieper begrip van zijn kunst, en voor ons Aikido, wil nastreven. Het probleem is dus niet hoe we de technieken kunnen aanpassen maar veeleer hoe we onszelf kunnen aanpassen om een beter begrip te krijgen van deze technieken.

Dus, wanneer we breken met traditie lopen we het gevaar te breken met de kunst zelf. Deze vraag vergt een grote aandacht, studie en reflectie van elkeen, alsook van mij.

Gaétan