Metsuke

Eenvoudig vertaald, betekent metsuke “blikrichting” of het juist gebruik van de ogen tijdens de beoefening. De metsuke moet correct zijn en gericht op de primaire tegenstander op een bepaald moment, of deze nu staat of zit. Uit je blik moet af te leiden zijn in welke situatie je je bevindt. In het begin heb je vaak de neiging om met de ogen te knipperen op een aanval of te snel afgeleid te zijn in je plaatsing, hetgeen effect heeft op je shisei of houding, en daardoor ook in je techniek. Niet naar de tegenstander kijken is bovendien ook levensgevaarlijk. Net als de lichaamshouding een rustige en stevig uitstraling moet hebben, mag je de blik niet laten dansen of afdwalen. De blik is op het hele lichaam van de tegenstander gericht. Een globale blik laat je toe om op het moment te reageren in een steeds veranderende realiteit.

Als de tegenstander zich achter je bevindt, zal je dit metsuke gegeven gebruiken om je lichaam naar de tegenstander toe te draaien en zo tot actie over te gaan. Daarbij leiden de ogen je lichaam, net als op de fiets of tijdens het wandelen. Wanneer je je bijvoorbeeld 180 graden moet omdraaien, zoals in shihogiri (slaan in de vier richtingen), zal je eerst omkijken, het hoofd enigszins draaien, en het lichaam vervolgens op een natuurlijke manier mee laten draaien. Wanneer de ogen je lichaam op die manier leiden, zal je niet snel verrast worden door een onverwachte aanval. Door op de correcte manier te kijken, kan je indien nodig wat verder draaien, of minder ver, of naar voren of naar achteren bewegen, al naar gelang hetgeen de situatie vraagt.

Het is echter van belang op te merken dat metsuke weliswaar ook betrekking heeft op een geconcentreerde blik in de richting van de tegenstander, maar dat gebeurt zonder deze te fixeren. Wanneer je ogen ergens op fixeert, zie je verder weinig of niets meer, en dat is dan ook gevaarlijk. Vandaar dat in budo ook wel eens de uitdrukking “enzan no metsuke” wordt gebruikt “kijken als naar een verre berg“. Wanneer je een berg in de verte kijk, zie je niet alleen die berg, maar ook de omgeving, zelfs wat er opzij en schuin achter zich gebeurt. Welnu, met die wijds blik moet je beoefenen: kijken naar de tegenstander, en alles zien.

Samengevat moet je blik gericht zijn op een bepaald afstand, zonder je blindelings te fixeren, en eerder naar alles kijkend op gelijke basis, in alle richtingen in een evenwichtige verhouding. Je moet niet perse elke detail van je tegenstander bekijken, ten nadele van mogelijke of ongekende gevaren. Wel is noodzakelijk inzicht te hebben in de afstand tussen je tegenstander en de snelheid van zijn beweging. De tegenstander zal dan in het centrum van je gezichtsveld staan, zonder dat hij een zichtbaar gefixeerd punt vormt. Vandaar de woorden van Musashi: De waarneming is sterk, het zicht is zwak

En nu zien of wij meer inzicht hebben verkregen…