Kuzushi

De oorsprong van de Aikidotechnieken ligt in de vele slagvelden in Japan, waar de samurai gewend was om te vechten tegen meerdere tegenstanders op leven en dood. Aikido zoals we die vandaag kennen heeft de bedoeling om minder destructief te zijn (wel even effectief als vroeger) en de nadruk ligt nu zowel op de oorspronkelijke strijdtechnieken als op het ontwikkelen van een vreedzaam karakter.

Daarom kan je Aikido een verdedigingskunst noemen. Je leert er geen aanvalstechnieken of geweld te gebruiken; het is wel efficiënt doordat het gebruikmaakt van de energie, aanvalsrichting en intenties (gedrag) van de tegenstander, terwijl je zelf een correcte “in balans” houding moet aanhouden. Omdat je bij Aikido de beweging en de energie overneemt, kun je een nieuwe richting geven aan de beweging van de tegenstander. Op deze manier kun je iemand fysiek “uit balans” brengen.

De balansverstoring (in het Japans kuzushi) wordt gezien als de opening of het begin van elke techniek. Door de tegenstander af te leiden of op het verkeerde been te zetten door zijn balans juist te verstoren, heb je net die fractie van een seconde voorsprong om goed je techniek in te zetten. Hiervoor wordt de kracht van de tegenstander gebruikt en niet tegen gewerkt. Door mee te geven in de beweging van de aanvaller, wordt de “verdedigende” techniek des te sterker. In eerste instantie zal je aanvaller niet eens door hebben dat je als verdediger het initiatief over neemt. Voor hij (zij) het weet heb je hem onder controle.

Maar Aikido is ook meer dan een verdedigingskunst. Aikido kun je ook toepassen in de dagelijkse omgang met de mensen om je heen, zoals bijvoorbeeld in conflictsituaties. Dan heb je het over het mentaal aspect van aikido. Het principe van meegeven en ombuigen kan je dus ook toepassen in conflictsituaties. Door te denken op “de aikido manier” kan je je tegenstander uit balans brengen en zijn aanval omzetten in jouw verdediging. Als iemand je uitmaakt voor “rotte vis”, ga je dan niet in verweer, maar ga je met die persoon mee door bijvoorbeeld te zeggen: “En dat is alleen nog maar wat jij ziet. Je moest eens weten hoe ik thuis ben”. En daarna “ontwapen” je hem met een opmerking als: “Ik ga even een koffietje halen, voor jou ook één?” Welnu, met je onverwachte reactie nodig je je tegenstander uit tot communicatie, en komt het niet tot een gevecht/conflict. Hoe beter je de verborgen boodschappen in communicatie doorziet, des te beter je de kunst van aikido gaat kunnen beheersen.

Als je de werkelijke motieven van je tegenstander leert begrijpen, zal je zien dat die aanvallende houding vaak voortkomt uit frustratie, angst of andere pijn. Deze pijn kun je helpen verzachten door je tegenstander even lekker zijn gang te laten gaan, hem de ruimte te geven en zo eigenlijk een nieuwe balans te genereren.
Dit strategisch rollensituatie met als doel inzicht te krijgen in het verloop van een “gevecht”, is gericht op zelfbescherming en zelfontplooiing in een creatieve strijd en in samenwerking met anderen. Het laat je toe in staat te zijn verschillende elementen van ons menszijn nader te onderzoeken en begrijpen en je zo mentaal en fysiek te vormen temidden van een omgeving die toch vrij prestatiegericht is.

Op elke training moet je de factor gevaar zorgvuldig en gedoseerd leren gebruiken. Alle dingen in het dagelijkse leven die je fysiek en mentaal uit balans halen, noem je gevaar. Zo leer je juist beter om te gaan met balansverstoring in de meest brede zin van het woord. Centraal staan hier het afleren van aangeleerde stressreacties, het ontwikkelen van gerichte aandacht en een correcte houding om zo tot een nieuwe balans te komen.